पतीहरुलाई पर्खँदै आँसु भरेर बोत्तलमा

 

ऐतिहासिक तथ्यहरू अनुसार आँसु भर्ने काल ३००० वर्ष भन्दा बढी भएको छ । पुरातन रोमन समयमा धेरै प्रचलित थियो यो । यो शोकको समयमा शोक कति परेको छ भनेर मापन गर्न प्रयोग गरिन्थ्यो । बोतलबाट आँसु वाफ हुने बित्तिकै शोक अवधि समाप्त हुन्थ्यो ।

भिक्टोरियन युगमा टियर क्याचर (आँसु भर्ने वा जम्मा गर्ने) हरू फेरि देखा परेका थिए । शोक गर्ने कलामा विशेषज्ञता भएका भिक्टोरियनहरूले शोक मनाउँदा लामो समयसम्म कालो लुगा लगाउने गर्थे ।

विजयीहरूलाई अझै पनि मृत्युसँगको बेदनाको लागि सम्झना गरिन्छ र शोक गर्दा तिनीहरूले कमजोर काँचका बोतलहरू प्रयोग गरे जसमा तिनीहरूले आँसु बगाए । तिनीहरूले यी बोतलहरूलाई “टियर क्याचरहरू” वा “लाक्रिमेटरी” भनेर उल्लेख गर्थे ।

त्यसबेला प्रचलित शोक प्रथा अनुसार शोक गर्नेहरूले आदर र मायाको प्रतीकको रूपमा सानो कपमा आँसु भरेर चिहान नजिकै राख्थे । धेरै महिलाहरूले शोकको जुलुसमा हिंड्दा कपमा रोएर आँसु भरेका थिए । त्यो कप किनेर भर्ने गरिन्थ्यो । त्यतिबेला आँसुका बोतलहरू यति उच्च मागमा थिए कि मानिसहरूले तिनीहरूलाई बारम्बार किन्न खोज्थे ।

भिक्टोरियनहरू बाहेक प्राचीन इजिप्ट र रोमका बासिन्दाहरूले पनि आँसुको बोतलहरू प्रयोग गर्थे । त्योबेला लोकप्रिय विश्वास थियो, आँसु र पीडाले मृतक व्यक्ति जीवित हुँदा कत्तिको महत्त्वपूर्ण थियो भनेर प्रकट गर्दछ । जति धेरै आँसु जम्मा भयो, उति धेरै सम्मानित ठानिन्थ्यो ।

केही अमेरिकी गृहयुद्धका कथाहरूले युद्धमा गएका सैनिकहरूका केही पत्नीहरू आँसुको बोतलमा रुने गर्थे भन्ने वर्णन गरेका छन् । आफ्ना पतिहरू घर नआएसम्म पत्नीहरुले ति आँसु बचाएर राख्ने गर्थे । यदि पतिको युद्धमा मृत्यु भयो भने विधवाले उनको मृत्युको पहिलो वार्षिकोत्सवमा उनको चिहानमा आँसु छर्कने चलन थियो । यसले शोक अवधि अन्त्य भएको साबित गर्थ्यो ।

तर त्यो युगमा आँसुका बोतलहरू साँच्चै थिए वा तिनीहरू केवल अत्तरका बोतलहरू थिए ?

केही इतिहासकारहरूले काँचका बोतलहरूमा आँसुहरू भरिन्थ्यो कि भरिन्थेन भन्ने बारे फरक-फरक विचारहरू अगाडि सारेकापनि छन् । मानिसहरू बोतलहरूमा रोए भन्ने विचार आलोचकहरूले सजिलैसँग पत्याएका छैनन् ।

यी बोतलहरूमा रासायनिक परीक्षणहरू मार्फत केही वैज्ञानिकहरूले अत्तर रहेको दाबी गरेका छन् । तिनीहरू आँसु बटुल्न प्रयोग गरिएको भन्ने तथ्यलाई गलत साबित गरेका छन् ।

यी बोतलहरूको बारेमा कुनै विद्वानले तथ्यगत रुपमा केहि लेखेको दस्ताबेज फेला परेको छैन । मानिसहरुले सुन्दै र सुनाउँदै आएका जानकारीमै भर पर्ने गरेका छन् । यस अभ्यासको बारेमा अपर्याप्त कागजातहरूको अभावले यसको वास्तविक प्रयोग र उत्पत्तिको बारेमा थप शंकाको ठाउँ दिएको छ ।

तथापि ‘जर्नल अफ बिजार’ले भिक्टोरियन कालमा आँसुका बोतलहरू कहिल्यै अस्तित्वमा थिएनन् भन्ने कुनै पनि विचारलाई गलत भनेर खण्डन गर्छ ।

‘टिअयर क्याचर’ अर्थात् आँसु जम्माकर्ताको विगतको प्रयोगको बारेमा रायहरू विभाजित भए पनि बोतलहरू भिक्टोरियन युगमा धेरै महत्त्वपूर्ण थिए भन्ने चाहिं निश्चित छ ।